เทคนิคการจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้าน

เทคนิคการจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้าน

การจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้าน/ชุมชน  เป็นกระบวนการเรียนรู้ ของคนในชุมชน  ในการมีส่วนร่วมในการคิด  วิเคราะห์ปัญหา  ประเมินศักยภาพ และความพร้อมของหมู่บ้าน/ชุมชน  โดยใช้  ข้อมูลครัวเรือน  ข้อมูลชุมชน( จปฐ./กชช.2 ค ข้อมูลอื่นๆ)  และศักยภาพชุมชน  จัดทำเป็นแผนชุมชนเพื่อใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาหมู่บ้าน/ชุมชน  ทำให้หมู่บ้าน/ชุมชน  มีความสามารถในการบริหารจัดการกับปัญหาต่างๆของหมู่บ้านได้เอง  มีขั้นตอน ดังนี้

๑. ขั้นเตรียมการ  -  หมู่บ้านแต่งตั้งคณะทำงานแผนฯ  กำหนดวัน  เวลา  สถานที่  แจ้งส่วนที่เกี่ยวข้องทราบเพื่อนำแผนงานเข้าร่วมบูรณาการ ร่วมเป็นพี่เลี้ยงในการจัดเวที  แจ้งผู้แทนครัวเรือนเข้าร่วมประชุม(ไม่น้อยกว่า 50 %) 

                ๒. ขั้นดำเนินการจัดประชุมประชาคม

    ๒.๑ ลงทะเบียนผู้ร่วมประชาคม

    ๒.๒ ประชุมชี้แจงทำความเข้าใจทบทวนการจัดทำ/ปรับปรุงแผนพัฒนาหมู่บ้าน 

    ๒.๓ การรับทราบสภาพปัญหาของหมู่บ้าน และจัดลำดับ

ก. นำเสนอสภาพปัญหาของหมู่บ้านจากการจัดเก็บข่อมูล จปฐ./ข้อมูล กชช.2 ค /ข้อมูลรายรับ-จ่ายครัวเรือน

และหรือข้อมูลอื่นๆ  ของหมู่บ้าน

                                ข.วิเคราะห์ศักยภาพของหมู่บ้าน  จุดแข็ง  จุดอ่อน (ซึ่งเป็นปัจจัยภายในหมู่บ้าน) โอกาส  และอุปสรรค (จากปัจจัยภายนอกหมู่บ้าน)

ค. การเสนอปัญหาและความต้องการของผู้เข้าประชุมหมู่บ้านเพิ่มเติม

                  ๒.๔ การจัดลำดับปัญหา แล้วหาสาเหตุ และแนวทางแก้ไข  โดยนำสภาพปัญหาทั้งหมดจากข้อ ก.  ข.และ ค. มาจัดลำดับความสำคัญ แล้วหาสาเหตุ และแนวทางแก้ไข  จนครบทุกปัญหา

                  ๒.๕ การกำหนดอัตตลักษณ์    วิสัยทัศน์ และทิศทางการพัฒนาของหมู่บ้าน

                  ๒.๖ การจัดทำโครงการ/กิจกรรม  โดยนำแนวทางแก้ไขปัญหาของทุกปัญหามาจัดทำโครงการ 

  ๒.๗  สรุปผล  ลงมติรับรองแผนฯและบันทึกผลการประชุม        

                ๓. การจัดทำแผนพัฒนาหมู่บ้าน   - คณะทำงานฯจัดทำแผนเป็นรูปเล่ม 

๔. การประสานและใช้แผนพัฒนาหมู่บ้าน  - จัดเก็บแผนฯ ไว้ใช้ประโยชน์ในการพัฒนาหมู่บ้าน  - ส่งแผนฯ ให้ อปท./อบจ./อำเภอ/ จังหวัด หรือเอกชน(ถ้ามี) เพื่อใช้ประโยชน์ต่อไป

๕. การทบทวนปรับปรุงแผนพัฒนาหมู่บ้าน  - ทบทวนปรับปรุงแผนพัฒนาหมู่บ้าน ตามขั้นตอน ที่ ๑-๔  ปีละ  1  ครั้ง เพื่อให้แผนเป็นปัจจุบัน  สามารถใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาหมู่บ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ขุมความรู้  การจัดทำแผนฯ จะต้องมีการนำข้อมูลต่างๆที่สะท้อนปัญหาของหมูบ้านมาวิเคราะห์และหาแนวทางแก้ไขปัญหาจากสาเหคุของ ปัญหา  จึงจะสามารถแก้ไขปัญหาได้ตรงจุด และประชาชนในหมู่บ้านต้องมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนฯของตนเองให้มากที่สุด

แก่นความรู้   * การจัดทำแผนต้องเริ่มจากการสำรวจข้อมูล  การประชุมคณะทำงานฯที่เกี่ยวข้องทุกระดับ  เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจ และ มีการแบ่งความรับผิดชอบในทุกกิจกรรมที่ชัดเจน 

เจ้าของความรู้  นายณัฐพงษ์  ผิวบาง นักวิชาการพัฒนาชุมชน ชำนาญการ สพอ.ชาติตระการ จ.พิษณุโลก